- منتشر شده: ۱۴۰۴-۰۲-۱۳
- توسط: نجمه خسروی
علت پوست مرغی شدن بدن و درمان آن
آیا تا به حال با دانههای ریز، خشک و زبری روی بازو، ران یا باسن خود روبرو شدهاید که ظاهر پوستتان را شبیه پوست مرغ کرده باشد؟ اگر پاسخ شما مثبت است، بدانید که با یک عارضه پوستی شایع به نام پوست مرغی یا کراتوز پیلاریس مواجه هستید؛ مشکلی که هرچند بیخطر و غیرمسری است، اما میتواند از نظر ظاهری آزاردهنده باشد و اعتمادبهنفس شما را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت اغلب در هوای سرد یا هنگام خشکی پوست شدت میگیرد و بیشتر در افراد با زمینه ارثی دیده میشود. اما خبر خوب این است که با شناخت درست علل ایجاد آن و رعایت چند نکته ساده، میتوان تا حد زیادی آن را کنترل کرد. در ادامه این مقاله، همه چیز را درباره علتهای پوست مرغی شدن بدن، راههای پیشگیری، و مؤثرترین روشهای درمان خانگی و تخصصی آن خواهید آموخت. اگر به دنبال پوستی صاف و یکدست هستید، حتماً تا انتها با ما همراه باشید.
پوست مرغی یا کراتوز پیلاریس چیست؟
کراتوز پیلاریس که در میان مردم بیشتر با عنوان «پوست مرغی» شناخته میشود، یک عارضه شایع، بیخطر و غیرمسری پوستی است که ظاهر آن به صورت برجستگیهای ریز و خشنی روی سطح پوست نمایان میشود. این برآمدگیها معمولاً در اطراف فولیکولهای مو شکل میگیرند و در مناطقی مانند بازو، ران، باسن و گاهی گونهها بیشتر دیده میشوند. رنگ آنها میتواند متنوع باشد؛ از رنگ پوست تا قرمز، قهوهای یا سفید. این بیماری اغلب از نظر زیبایی ناخوشایند است و ممکن است حالت دانهدانه و زبر به پوست بدهد که شباهت زیادی به پوست مرغ پس از کندن پرها دارد؛ به همین دلیل نیز نام “پوست مرغی” را به خود گرفته است.
با اینکه کراتوز پیلاریس درد، خارش یا التهاب جدی ایجاد نمیکند، اما در فصلهای سرد سال و در دورههایی مانند بارداری به دلیل خشکی بیشتر پوست ممکن است شدت یابد. برخی پزشکان حتی آن را نه یک بیماری، بلکه نوعی وضعیت پوستی ارثی و طبیعی میدانند که در افراد سالم نیز بسیار رایج است. نکته مثبت اینجاست که اگرچه درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما روشهای موثری برای کنترل، کاهش ظاهر زبری پوست و جلوگیری از پیشرفت آن در دسترس هستند.
علت بیماری پوست مرغی
با اینکه علت دقیق بیماری پوست مرغی (کراتوز پیلاریس) هنوز بهطور کامل مشخص نشده است، اما عوامل مختلفی در بروز این عارضه نقش دارند. برخی از مهمترین علل و عواملی که میتوانند موجب ظهور برجستگیهای خشک و خشن روی پوست شوند، عبارتند از:
- ژنتیک: یکی از مهمترین عوامل ایجاد بیماری پوست مرغی، ارثی بودن آن است. این بیماری معمولاً در خانوادهها منتقل میشود و افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به آن را دارند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- اختلالات پوستی: برخی بیماریهای پوستی مانند اگزما و پسوریازیس میتوانند زمینهساز ایجاد بیماری پوست مرغی شوند و باعث بروز علائم آن شوند.
- اختلالات هورمونی: تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بلوغ و بارداری، میتوانند موجب تشدید علائم کراتوز پیلاریس شوند. این نوسانات هورمونی ممکن است باعث افزایش تولید کراتین و مسدود شدن فولیکولهای مو گردد.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: قرار گرفتن طولانیمدت در معرض تابش مستقیم نور خورشید میتواند موجب خشک شدن پوست و تشدید علائم پوست مرغی شود.
در نهایت، در این بیماری، رشد غیرطبیعی سلولهای پوست باعث مسدود شدن فولیکولهای مو و ایجاد برجستگیهای کوچک و خشک روی سطح پوست میشود. خوشبختانه، این عارضه معمولاً بیضرر است و نیازی به درمان جدی ندارد. با این حال، برخی روشها و مراقبتهای پوستی میتوانند به کاهش علائم آن کمک کنند.
علائم پوست مرغی شدن بدن
مهمترین نشانهی ابتلا به کراتوز پیلاریس یا همان پوست مرغی، ظاهر خشن و دانهدانه پوست است که معمولاً در اطراف فولیکولهای مو دیده میشود. این برآمدگیهای کوچک که گاه به رنگ پوست و گاه به رنگهای قرمز، سفید، قهوهای یا صورتی نمایان میشوند، حالتی زبر و ناصاف به سطح پوست میدهند؛ بهگونهای که شباهت زیادی به سطح پوست مرغ پس از پرکنی دارند. این زائدههای ریز پوستی معمولاً در نواحیای مانند بازو، ران، باسن، ساق پا و گاهی گونهها ظاهر میشوند، اما در کف دست یا پا که فاقد فولیکول مو هستند، دیده نمیشوند.
در کنار ظاهر دانهدانه، سایر علائم پوست مرغی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- خشکی بیش از حد پوست، بهویژه در فصل زمستان یا در محیطهای کم رطوبت
- قرمزی یا صورتی شدن خفیف پوست اطراف برآمدگیها
- خارش خفیف یا تحریکپذیری پوست در نواحی درگیر
- سطحی زبر و خشن شبیه کاغذ سنباده هنگام لمس پوست
- تغییر رنگ برآمدگیها با توجه به رنگ پوست فرد (از سفید تا قهوهای یا سیاه)
در بسیاری از افراد، ظاهر پوست اولین و تنها علامت این بیماری است و درد یا التهاب خاصی در آن دیده نمیشود. با این حال، شناخت این علائم به تشخیص درست و کنترل بهتر این وضعیت کمک زیادی میکند.
چه کسانی بیشتر به بیماری پوست مرغی مبتلا میشوند؟
اگرچه کراتوز پیلاریس یا همان پوست مرغی میتواند در هر فردی بروز کند، اما برخی افراد بیش از دیگران مستعد ابتلا به این عارضه پوستی هستند. معمولاً این بیماری از اواخر نوزادی یا در سالهای ابتدایی نوجوانی آغاز میشود و در بسیاری از موارد تا دهه سوم زندگی، بهویژه حوالی ۳۰ سالگی، بهطور طبیعی کاهش یافته یا کاملاً ناپدید میشود.
گروههایی که بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند عبارتاند از:
- افرادی با پوست خشک یا حساس
- مبتلایان به بیماریهای پوستی مانند اگزما یا ایکتیوز (نوعی خشکی شدید و ژنتیکی پوست)
- کسانی که سابقهی تب یونجه یا آلرژیهای فصلی دارند
- افراد دچار اضافهوزن یا چاقی
- زنان، بهویژه در دوران بارداری یا تغییرات هورمونی
- کودکان و نوجوانان در دوران رشد
- افرادی با ریشهی سلتیک (قومهایی با تبار اروپای مرکزی که ویژگیهای ژنتیکی خاصی دارند)
شناخت این گروههای پرخطر میتواند به پیشگیری، تشخیص زودهنگام و کنترل بهتر بیماری کمک کند.
پیشگیری و درمان بیماری پوست مرغی
هرچند کراتوز پیلاریس یا همان پوست مرغی درمان قطعی و دائمی ندارد، اما خوشبختانه این عارضه معمولاً با افزایش سن، بهویژه پس از دهه سوم زندگی، بهمرور کاهش مییابد یا حتی خودبهخود از بین میرود. با این حال، راهکارهایی وجود دارند که میتوانند به کنترل علائم، بهبود ظاهر پوست و جلوگیری از تشدید آن کمک کنند.
در ادامه به مهمترین روشهای خانگی و مراقبتی برای کاهش علائم پوست مرغی اشاره میکنیم:
- حمام کوتاه با آب گرم: استفاده از آب گرم (نه داغ) در حمام میتواند منافذ پوست را باز کرده و به نرم شدن برجستگیها کمک کند. توصیه میشود هنگام استحمام، پوست را بهآرامی با یک لیف یا لوفای زبر ماساژ دهید تا سلولهای مرده از سطح پوست جدا شوند. توجه داشته باشید که زمان حمام باید کوتاه باشد تا چربی طبیعی پوست از بین نرود.
- لایهبرداری منظم: یکی از مؤثرترین روشها برای کاهش زبری پوست، لایهبرداری ملایم و اصولی است. میتوانید از ابزارهایی مانند سنگ پا یا اسکرابهای ملایم استفاده کنید، اما حتماً با پوست خود مهربان باشید و از خراشیدن شدید خودداری کنید. بهتر است قبل از شروع روتین لایهبرداری، با یک متخصص پوست مشورت کنید تا نوع و میزان مناسب برای پوست شما مشخص شود.
- مرطوبسازی و استفاده از لوسیونهای مخصوص: استفاده مداوم از مرطوبکنندهها یکی از کلیدیترین اقدامات در کنترل پوست مرغی است. کرمها یا لوسیونهایی که حاوی اسید لاکتیک، گلیسیرین یا اوره هستند، میتوانند به نرم شدن برجستگیها و کاهش تجمع سلولهای مرده کمک کنند. همچنین ترکیبات آرامبخش مانند گلاب میتوانند قرمزی یا تحریک پوست را کاهش دهند.
- پوشیدن لباسهای گشاد و نخی: لباسهای تنگ یا از جنس مواد مصنوعی ممکن است با ایجاد اصطکاک، وضعیت پوست را بدتر کنند. انتخاب لباسهای نخی و آزاد به تنفس بهتر پوست کمک کرده و از تحریکهای پوستی جلوگیری میکند.
- پرهیز از عوامل محرک: خشکی هوا، دوشهای طولانی، استفاده از صابونهای قوی و محصولات حاوی الکل میتوانند باعث خشکی بیشتر پوست شوند. استفاده از دستگاه بخور در خانه، صابونهای ملایم و شویندههای غیرتحریکی میتواند وضعیت پوست را پایدارتر نگه دارد.
اگرچه کراتوز پیلاریس ممکن است در ظاهر آزاردهنده باشد، اما با رعایت اصول مراقبتی و استفاده از محصولات مناسب میتوان آن را تا حد زیادی کنترل و حتی ظاهر آن را بهبود بخشید.
درمان پوست مرغی با لیزر
یکی از روشهای نوین و مؤثر برای کاهش علائم کراتوز پیلاریس، استفاده از لیزرهای پوستی است. این روش درمانی، معمولاً زمانی توصیه میشود که درمانهای خانگی و موضعی نتوانند بهتنهایی تأثیر مطلوبی داشته باشند. لیزرهای عروقی با هدف کاهش قرمزی و التهاب اطراف برجستگیها عمل میکنند و در برخی افراد به بهبود بافت و رنگ پوست کمک میکنند. درمان با لیزر باید حتماً تحت نظر متخصص پوست انجام شود و ممکن است نیاز به چند جلسه داشته باشد. لازم به ذکر است که لیزر درمانی، درمانی دائمی محسوب نمیشود و ممکن است با گذشت زمان نیاز به تکرار داشته باشد.
درمان پوست مرغی با میکرودرم ابریژن
میکرودرم ابریژن یکی از روشهای غیرتهاجمی و پرکاربرد برای لایهبرداری سطحی پوست است که در بهبود ظاهر پوست مرغی نیز کاربرد دارد. در این روش، با استفاده از کریستالهای ریز یا دستگاه مکش، لایهی بالایی از سلولهای مرده پوست برداشته میشود. این فرآیند به باز شدن منافذ، کاهش زبری و صافتر شدن بافت پوست کمک میکند. میکرودرم ابریژن به ویژه برای افرادی مناسب است که دچار خشکی و ضخامت پوستی در نواحی بازو، ران یا باسن شدهاند. انجام منظم این روش میتواند به مرور باعث کمرنگ شدن برجستگیها و بهبود کلی پوست شود. البته برای حفظ نتایج، مراقبتهای پوستی پس از درمان و استفاده از مرطوبکنندهها ضروری است.
رژیم غذایی مناسب برای بهبود علائم پوست مرغی
اگرچه بیماری کراتوز پیلاریس بهطور مستقیم با تغذیه ایجاد نمیشود، اما پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی میتواند در کاهش التهاب، تقویت بافت پوست و بهبود ظاهر برجستگیها مؤثر باشد. برخی ترکیبات خاص در غذاها میتوانند به تولید بهتر کراتین، حفظ رطوبت پوست و کاهش خشکی کمک کنند.
مواد غذایی مفید برای افراد مبتلا به پوست مرغی شامل موارد زیر هستند:
- پروتئینهای حیوانی: منابعی مانند گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، تخممرغ و لبنیات سرشار از اسیدهای آمینه هستند که به سنتز کراتین کمک میکنند.
- منابع ویتامین A: این ویتامین نقش مهمی در بازسازی پوست دارد. میتوانید آن را از طریق مصرف سبزیجاتی مانند هویج، اسفناج، کلم بروکلی، کدو تنبل و فلفل دلمهای تأمین کنید.
- ویتامین C: با خاصیت آنتیاکسیدانی خود، به ترمیم بافت پوست و کاهش التهاب کمک میکند. مرکبات، انواع توت، فلفل دلمهای و سبزیجات برگدار منابع غنی آن هستند.
- ویتامین E: یک محافظ طبیعی برای پوست در برابر آسیبهای محیطی است و در آجیلها، دانهها و روغنهای گیاهی یافت میشود.
- اسیدهای چرب امگا-۳: این چربیهای مفید که در ماهیهایی مانند سالمون، ساردین، گردو، دانه چیا و بذر کتان وجود دارند، التهاب را کاهش داده و سلامت پوست را تقویت میکنند.
از سوی دیگر، مصرف بیش از حد برخی خوراکیها ممکن است باعث خشکی پوست یا تشدید علائم شود، از جمله:
- شیرینیجات و قندهای تصفیهشده
- غذاهای بسیار چرب یا سرخشده
- محصولات غذایی فرآوریشده و پرنمک
نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز نیز نقش کلیدی در حفظ رطوبت پوست دارد. علاوه بر تغذیه، کاهش قرار گرفتن طولانیمدت در معرض نور خورشید و محافظت پوست در برابر خشکی نیز میتواند به کنترل بهتر این بیماری کمک کند.